فلات ایران به شکل مثلثی است ، که در قسمت شمال آن دریای خزر و در جنوب آن خلیج فارس واقع شده است . این وضعیت جغرافیایی به مثابه پلی برای ایجاد ارتباط میان آسیای مرکزی و آسیای غربی میباشد . فلات ایران محصور رشته کوههای عظیمی است که آن را دربرگرفته اند . رشته کوه زاگرس از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته است.
این رشته کوه ترکیبی از چین های متوازی و دره های گوناگون را تشکیل میدهد . دامنه های مرتفع این کوه‌ها را مراتع گوناگون تشکیل می‍داده که بقایای جنگل‍های متراکم بلوط ، گردو و بادام وحشی تا به امروز نیز گسترده شده است . در تابستان‍های گرم دامداران کوچ نشین ، مجبور به صعود به مراتع مرتفع می باشند . در بخش مرکزی زاگرس برآمدگی تیزی که به سوی غرب نفوذ یافته و به دشت بین النهرین وارد گردیده و با ایجاد پیچی در رود دجله ، باعث نزدیکی این رود به رود فرات گردیده است و نیز در قسمت شمال ، مثلث فلات رشته کوه البرز با قد بسیار مرتفعش ، دماوند قرار گرفته و به موازات سواحل منحنی شکل جنوب ، دریای کاسپین کشیده شده ، به طوری که ناحیه ساحلی برخوردار از رطوبت و باران را از منطقه بیابانی فقیر جدا می‌سازد. رشته‌کوه البرز تا انتهای غربی آذربایجان ایران ادامه می‌یابد . آذربایجان به دلیل داشتن راه‌هایی از سمت شمال غربی و شمال و شمال شرقی ، رفت و آمد را در خود سهل نموده است . این ناحیه یکی از دو شکاف زره کوهستانی ایران را تشکیل میدهد. در سمت شرق فلات ، امتداد رشته کوه البرز ، کوههای خراسان را تشکیل میدهد که به دلیل ارتفاعات کم آن عبور را سهل می‌نماید. دره‌های حاصلخیز آن ، محل مناسبی برای رشد و نمو انواع غلات و پنبه میباشد تا جایی که به انبار غله ایران شهرت یافته است. این منطقه یکی از مناطق استراتژیک و یکی از دو شکاف زره کوهستانی است که مدخل اقوام مهاجم برای ورود به فلات میباشد . دشت گرگان بین دریای کاسپین و رشته کوه البرز ، واحد طبیعی است که مهاجرت به سوی فلات از آنجا انجام می‌گیرد و به همین جهت در زمان ساسانیان دیوار آجری به طول چندین کیلومتر ایجاد گردید تا از آن برای دفاع در برابر مهاجمان استفاده شود. علاوه بر رشته کوههای سه‌گانه ذکر شده ، که مثلث فلات را در بر می‌گیرند رشته کوه مکران نیز در جنوب ، بخش جنوبی آن را محصور می‌کند. این رشته کوه بواسطه دو معبر شکافته می‌شود ، یکی راه بندرعباس و دیگری راهی که به بلوچستان می‌رود. در بخش مرکزی فلات ، دو دشت پهناور بیایانی وجود دارد که یکی در شمال (دشت کویر) و دیگری در جنوب (کویر لوت) میباشد . دشت کویر عبارت از نمک‌زارهایی است که در آن رویشی به چشم نمی‌خورد و زندگی برای هیچ جانوری میسر نیست . بعضی جاها که نمک کمتری دارد امکان زندگانی وجود دارد. کویر لوت ناحیه‌ای کاملاً خشک است ، تا جایی که بعضی از سیاحان این دیار بر این باورند که صحرای گبی در آسیای مرکزی در مقایسه با آن ، حاصلخیز به نظر می‌رسد.
بر اساس آنچه ذکر شد، ملاحظه می‌گردد که در دامنه‌های کوه‌ها و نیز مراکزی که محل مناسب برای رشد و ترقی تمدن آن روز که مبتنی بر کشاورزی و دامداری بود ، می‌توانست مدنیت گسترش یابد و در جاهایی که فاقد امکانات بوده است هیچ‌گونه رشد و توسعه‌ای را نمی‌توانیم شاهد باشیم . علاوه بر این در دشت‌های پهناور و جلگه‌های وسیع ایران نیز به دلیل قابلیت‌های فراوان شاهد شکوفایی تمدن انسانی هستیم . دشت خوزستان در جنوب غربی که در قدیم به سوزیانا شهرت داشته ، استعدادهای فراوانی برای کشاورزی و دامداری داشته و دارد. گستره تمدن این دیار در میان اقوام کوهستانی بدوی و نیمه بدوی مجاور ، قابل ملاحظه میباشد. بزرگترین کهن پادشاهی ایران ( شوش ) در این دشت ایجاد شد.
دشت دیگری که در خارج از مثلث فلات واقع است ، منطقه‌ای است که در پشت کوههای مجاور دریای کاسپین واقع است . این محل از وضعیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است . در این ناحیه برنج ، پنبه ، چای ، تنباکو و ... کاشت و برداشت می‌شود. با اوصاف ذکر شده می‌توان کیفیت تکوین تمدن‌ها را ، در این سرزمین پهناور نظاره‌گر بود و با توجه به این نکته که سرزمین ایران ، مرکز خطوط ارتباطی میان شرق و غرب نیز هست می‌توان این حقیقت را به وضوح مشاهده کرد که چگونه وضع جغرافیایی این سرزمین وظیفه تاریخی خود را در طی هزاران سال تاریخ بشریت ایفا نموده‌است .
منبع:باستان شناسی و هنر دوران تاریخی، تالیف علی اکبر سرفراز، بهمن فیروزمندی
ایران
ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
ایران
ایران
ایران
ایران
ایران
ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
ایران
ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
ایران
ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
ایران
ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
نقشه ایران
https://bahramabedini.com/fa/photography/historical/flat-iran#sigProIdc385de9544
