طاق بستان

در طاق کوچک که وصل به طاق بزرگ است ، دو نقش برجسته که متعلق به شاپور دوم و شاپور سوم است با دو کتیبه که به خط و زبان پهلوی حک شده دیده میشود. در صفحه حجاری خارج طاق نقش سه تن کنده شده که بقرار مشهور متعلق به مجلس تاجگذاری اردشیر دوم است، در این نقش تصویر اردشیر بابکان و میترا رب النوع خورشید هم سالم مانده است.
 
تصویر بازسازی شده این تاجگذاری به صورت زیر می باشد:

 متن نوشته شده در طرفین شاپور دوم و سوم چنین است:

برگردان سنگ نبشتۀ شاهپور سوم (۱۳ سطر در پهلوی)
نوۀ خدایگان نره شاه شاهان
این پیکری است از بغ مزداپرست، خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از یزدان دارد،
فرزند بغ مزادپرست خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،
نوۀ خدایگان هرمز شاهنشاه

برگردان سنگ نبشتۀ شاهپور دوم (۹ سطر در پهلوی)
این پیکری است از بغ مزداپرست. خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از یزدان دارد.
فرزند بغ مزادپرست، خدایگان هرمز،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،

از زیره صخره طاق بستان چشمه آبی جاری است، آثار و نقوش طاق بستان مشرف به باغ مصفا و استخر بزرگ و چمن کاری وسیعی میباشد. در بالای طاق کنگره و باروئی ساخته شده که معرف معماری دوره ساسانی است، روی هم رفته این غار و تزیینات آن بسیاری از خصائص معماری و حجاری زمان ساسانی را نشان میدهد. در بالای تصویر خسروپرویز در داخل طاق صفحه ای است که با اتکاء ستون هایی که در صخره کنده شده است نگاهداری میشود، روی این صفحه سه تصویر حجاری شده، تصویر وسطی پادشاه را نشان میدهد که نوک شمشیر خود را روی زمین قرار داده است و با دست راست تاج گلی از شخص دیگری که طرف چپ وی ایستاده است میگیرد، در طرف راست پادشاه تصویر زنی است که از ظرفی آب میریزد ، برخی از باستان شناسان این تصویر را نقشی از آناهیتا ربه النوع جویبار و رودخانه میدانند.

بزرگترین حجاری طاق بستان همان تصویر خسروپرویز ساسانی است که بر اسب عظیم الجثه ای سوار و نیزه ای در دست راست، جوشنی در بر و سپر مدوری در دست چپ دارد ، در سمت چپ آن ترکش و تیردانی قرار داده شده است ، این نقش عظیم که روی صخره کوه به طرز برجسته ا ی حجاری شده از بهترین مجسمه های حجاری بشمار میرود.
 
آثار و نقوش برجسته تاریخی طاق بستان معرف عظمت دربار ساسانی و جلال و شوکت دوران خسروپرویز دوم ( 590-627 میلادی ) است، این مجالس حجاری متضمن مراسم و آئین تاجگذاری و پرستش اهورمزدا و احترام بمقام موبدان روحانی نیز میباشد.
همچنین از مطالعه نقوش مزبور نکات فنی دیگری از لحاظ شناسائی انواع اسلحه مختلف و البسه درباری و سپاهی و عادی در آن زمان روشن خواهد شد. بدیهی است مجموع این نکات برای مطالعه کنندگان بالاخص در باب تاریخ فنون آرایش نظامی و تشریفات دربار دوران ساسانی قابل استفاده است.

نقش برجسته ی دیگر که در طاق بستان جلوه نمایی میکند ولی درون طاقی ساخته نشده است مربطو به تاجگذاری پادشاه ایران اردشیر دوم است که در زیر میتوانید تصویراو را مشاهده کنید.

در قدیم چشمه و جویبار درست از زیر بنا رد میشده است و حتی در دوران قاجار عمارتی سمت راست طاق بستان بوده است که بعدها تخریب شده است .عکسهایی را در این رابطه میتوانید در زیر مشاهده کنید که از سایت های دیگر برداشته شده است