وقتی دگرگونی هایی در محیط طبیعی یک قوم صورت می گیرد، تغییر و تبدیل آب و هوایی رخ می دهد، معضلات و مشکلات زیستی رخ می نمایانند ، مهاجرتی آغاز می شود، درگیری با محیط جدید و اقوام جدید ایجاد می شود ، تعارض میان قدرت ها پیش می آید و عوامل بسیار دیگری روی می نمایانند که همه در حال انعقاد نطفه تمدنی هستند که باید در قرن ها بعد در بستری آرام رشد و تکامل یابد. شکل گیری تمدن ماد نیزخارج از این قاعده و سنت نبوده است، چون نظام تاریخ و طبیعت قانونمند می باشند و از سنت و قانونِ نظام یافته تبعیت می کنند . اقوام مادی به علت اختلاط با اقوام بومی و نیز مواجهه با قدرت های مجاور مانند آشور و اورارتو ( بدون تردید ) که عناصر گوناگون فرهنگی این اقوام را در شیوه زندگی خود وادار کرده اند. ساخت قلعه ها که نماینده قدرت و رویارویی با قدرت های مخاصم است و به عنوان نمادی از تمدن و فرهنگ قدرت طلبانه مادها به شمار می رود ، نمی تواند مشخصاً پدیده ای منحصر به مادها باشد و به عنوان هنر محض آنان به شمار آید . در این باره لازم به توضیح است که اقوام بومی بهعلت اینکه کمتر در اندیشه ماجراجویی های قدرت خواهانه بوده اند و کمتر از قدرت های تحکیم یافته در صدد مواجهه و درگیری با سایر اقوام بوده اند ، تأثیر کمتری نیز بر روی اقوام مادی ، مشخصاً در ایجاد قلعه ها ، داشته اند. گرچه در مورد تأثیرات آنان در دیگر زمینه های تمدن مادی جای هیچ انکاری نیست . اندیشه ایجاد قلعه ها و استحکامات ، زمانی در ذهن مادها شکل گرفت که تهاجم و حمله پیشه خود ساختند و قلعه ها می توانستند نقش مهمی را در دفاع آنان ایفا کنند . اینک به شرح این انگیزه و تأثیرات ، بر اساس گفته های مورخین و صاحب نظران پرداخته و برای اینکه ترتیب زمانی هم رعایت شود از اقدامات اولیه مادها در ایجاد قلعه سازی آغاز می کنیم و به معرفی تپه های تاریخی مربوط به آنها می پردازیم.
منبع: سرفراز، علی اکبر و همکاران (۱۳۸۹)؛ باستان شناسی و هنر دوران تاریخی ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی، نشر مارلیک ۱۳۸۹؛ صص ۲۶-۲۷
